In Den Haag is het woord ‘transitie’ helemaal uit. Gebruik het niet, want het werkt eerder averechts.
Zo ongeveer luidde onlangs het advies van een vakgenoot en insider. Nou daar ga je dan met ‘de Plastic Transitie routekaart’. Niet één, maar twee woorden die je niet bepaald een makkelijke binnenkomer zijn. Want ook plastic roept meteen veel negatieve associaties op. Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen dan meteen het beeld van plastic afval en zwerfvuil voor zich zien. Plastic heeft zich zo in veel hoofden vastgezet als grote boosdoener en symbool van onze wegwerpcultuur. Ik krijg dan ook regelmatig de goedbedoelde suggestie om het neutraler klinkende kunststoffen te gebruiken.
Ik betwijfel of we daar iets mee opschieten. We doen er mijns inziens beter aan de kracht van het anti-plastic frame te ontrafelen. Beelden van stranden vol zwerfafval, ‘plastic soup’ in de oceanen, microplastics die in ons bloed zijn terug te vinden. Dat is natuurlijk een grote zorg. En tegelijk zo’n krachtig beeld dat het nauwelijks ruimte laat voor een andere werkelijkheid. Die van plastic als innovatief en duurzaam materiaal. Onmisbaar en onvervangbaar in vele dagelijkse toepassingen en duurzame innovaties.
Bij ‘transitie’ denken mensen in eerste instantie aan een overgang naar iets nieuws. In principe is dat positief. Maar tegelijk denken we dan ook aan strubbelingen en ongemak waarmee verandering gepaard gaat. En dan koppelt ons brein dat vooral aan negatieve bijkomstigheden; kosten, moeilijk, meer gedoe en inleveren aan luxe en gemak.
Ziehier de olifant die we met de Plastic Transitie in de kamer zetten. Wanneer we een duurzame toekomst met plastic willen, dan moeten we het beest bij de naam noemen en door bestaande frames heen breken. In de samenwerking en intensieve gesprekken die we met ketenpartners voeren over maatregelen en oplossingen die we gezamenlijk moeten nemen ondervinden we dagelijks hoe ingewikkeld het is. Iedereen is toch geneigd het eigen deel van de olifant te zien. Zeker nu we ieder voor zich te maken hebben met moeilijke marktomstandigheden. Maar toch ligt de sleutel voor een circulaire plasticketen in het eerst met elkaar uitzoomen, zo realiseren we ons ook. Wie dat doet ziet ook dat het failliet van vier recyclers dit jaar niet op zich staat. Die ziet dat ook investeringen voor toekomstige circulaire plasticfabrieken uitblijven en dat productie snel verder afneemt. En die beseft dat we echt haast moeten maken met een radicaal andere aanpak voor plastic.
De grootste makke van het dominante plastic-frame is dat het de wil tot veranderen juist ondermijnt. Plastic is noch alleen maar ‘fantastic’ noch alleen maar de boeman. In een transitie kunnen ongemakkelijke en aan elkaar tegengestelde waarheden nu eenmaal allebei waar zijn. De uitdaging is nou juist die open en eerlijk te benoemen. Ze allemaal op tafel te leggen en vanuit verschillende perspectieven de oplossingen te benoemen. Pas dan komt een gezamenlijke strategie en aanpak in beeld waarmee we het beest de kamer uit werken. Het is kortom juist zaak om politiek en overheid de noodzaak van een Plastic Transitie op te dringen. Ik ben er zeker van dat wanneer ze daar open voor staan, we automatisch ook een realistisch en inspirerend frame voor Groene Groei te pakken hebben.
Ziehier de olifant die we met de Plastic Transitie in de kamer zetten. Wanneer we een duurzame toekomst met plastic willen, dan moeten we het beest bij de naam noemen en door bestaande frames heen breken.
